Afrika in the lead tegen Apenpokken

Opinie Dr. Githinji Gitahi, Group CEO Amref Health Africa. Gepubliceerd in Trouw op 28-6-2022.

Pokkenvaccins niet ingezet op Afrikaans continent

De WHO heeft 31 miljoen doses vaccins tegen Apenpokken. Deze vaccins worden meestal bewaard in donorlanden en zijn bedoeld als snelle reactie op een eventuele heropleving van de ziekte, die in Westerse landen in 1980 als uitgeroeid werd verklaard. Alleen in 2020 en 2021 zijn op het continent Afrika al meer dan 10.000 vermoedelijke gevallen en 600 sterfgevallen van Apenpokken geregistreerd. Toch heeft de WHO de voorraad pokkenvaccins niet ingezet in de Afrikaanse landen. Zelfs niet voor de zorgverleners die zonder vaccinatie grote risico’s lopen om besmet te raken.  

Ebola-vaccinaties worden ook aangehouden

De vaccinatieongelijkheid rond Apenpokken is voor Afrika geen noviteit. Denk aan de voorraden Ebola-vaccinaties die worden aangehouden terwijl dit besmettelijke virus de niet-gevaccineerde zorgverleners in Afrikaanse landen zoals Oeganda en Congo blijft bedreigen en Ebola hulpverleners hier al jaren om smeken. Of aan het in 2018 uitroepen van de internationale noodsituatie in de Democratische Republiek Congo, wat met een jaar vertraging gebeurde. 

Vertraging in betaalbare toegang tot HIV/AIDS middelen

We waren in Afrika al getuige van tien jaar oponthoud in betaalbare toegang tot levensreddende antiretrovirale middelen tegen HIV/AIDS. Recentelijk zagen we waar wereldwijde vijand COVID-19 in het Westen werd bestreden met boosters, Afrika met gemiddeld 11% (in februari 2022) de laagste vaccinatiegraad had en een vaccinatietekort om de verspreiding van COVID-19 tegen te gaan. Met alle gevolgen van dien. 

Druk stijgt op toch al zwakke gezondheidssystemen

Als er onvoldoende zorgverleners en zwakke gezondheidssystemen zijn zoals in Oost-Afrika, zijn de sterfgevallen door een pandemie slechts het topje van de ijsberg. In bijvoorbeeld Oeganda en Kenia bracht Covid andere zorg – zoals vaccinaties voor kinderen en pasgeborenen en zorg rond bevallingen - bijna tot stilstand. Ook de sociaal-economische effecten zijn groter in landen met een chronisch tekort aan goed opgeleide zorgverleners.  

Gezondheidszorg Oost-Afrika versterken

Door Covid werd akelig duidelijk, dat hoe goed de kwaliteit van gezondheidszorg ook is, bijvoorbeeld in Nederland, de wereld zo veilig is als in het land met de slechtste zorg, zeg Oeganda. Wereldwijd paraat staan voor de volgende gezondheidsuitdaging – zoals de Apenpokken - lukt alleen als we samenwerken vanuit de WHO om de gezondheidszorg in Afrikaanse landen te versterken. 

Vaccinatiegelijkheid

De onderling steeds meer verbonden wereld wordt veiliger door het versterken van basiszorg in Afrika. Het verlagen van de vaccinatieongelijkheid en beschikbaar stellen van de bestaande beschermingsmiddelen draagt hieraan bij. Zo wordt voorkomen dat Afrikaanse landen een broedplek worden voor nieuwe Covid-varianten of andere pandemieën.  

Wereldwijde aanpak bestrijding pandemie

Afrika heeft inmiddels veel kennis en expertise in de aanpak van pandemieën. Het Agentschap voor Volksgezondheid van de Afrikaanse Unie ziet de uitbraak van Apenpokken als signaal dat de wereldgezondheidsstrategie en de uitvoering ervan dringend herzien moeten worden. Haar continentale aanpak in de bestrijding van Covid was een schoolvoorbeeld in vergelijking tot de ‘ieder voor zich’ strategie in de rest van de wereld. 

Grotere rol binnen WHO

Het Afrikaanse Agentschap voor Volksgezondheid biedt aan een grotere rol te spelen binnen de WHO om haar bevolking en die van de wereld beter te kunnen beschermen tegen toekomstige uitbraken. Want, als Afrika, een continent dat 27% van alle landen van de wereld herbergt, de middelen heeft om te reageren en om ziektedreigingen te beheersen, zal de wereld veiliger zijn.