Klimaat en gezondheid

Want vergis je niet: de klimaatcrisis ís een gezondheidscrisis. Zo leiden overstromingen als gevolg van hevige regen tot uitbraken van ziektes als cholera, malaria en tyfus. Daar tegenover staat de extreme droogte die veel gebieden treft: oogsten mislukken, het vee sterft en waterbronnen drogen uit. Dit leidt tot honger, en daarmee tot een verzwakte gezondheid.

Terwijl Afrika slechts voor 3% bijdraagt aan de wereldwijde uitstoot van CO2, leidt het dus zwaar onder gevolgen ervan. De vaak toch al wankele gezondheidssystemen van de diverse landen móeten zich aanpassen – anders bezwijken ze onder de druk.

Door de klimaatverandering ontstaat een kettingreactie.  

• Door extreme droogte en overstromingen is er minder voedsel en schoon drinkwater voorhanden.
• Ondervoeding neemt toe, en infectieziekten zoals cholera en malaria krijgen meer kans.
• Ziekenhuizen en medische teams raken steeds zwaarder belast.
• Er ontstaat een verhoogd risico op overlijden bij jonge kinderen, zwangere vrouwen en ouderen

Vrouwen en meisjes lopen bij dit alles extra risico. Want bij langdurige droogte of stijging van de armoede, zien we het aantal gevallen van (seksueel) geweld toenemen. Ook stijgt het het aantal meisjesbesnijdenissen en kindhuwelijken. Een besneden meisje levert bij haar uithuwelijking namelijk een hogere bruidsschat op, waarvan het gezin weer even kan overleven. 

Onze aanpak: zorg weerbaar maken

Bij Amref Health Africa geloven we dat iedereen recht heeft op goede gezondheidszorg, ook als het klimaat verandert. Daarom maken we onze projecten klimaatbestendig. En bouwen we aan veerkrachtige zorgsystemen die blijven functioneren, ook onder extreme omstandigheden.

We doen dat op een aantal manieren:

1. Snelle zorg in noodsituaties

Onze mobiele klinieken bieden snelle hulp bij natuurrampen. Om een voorbeeld te noemen: toen overstromingen in Kenia in 2024 meer dan 200.000 mensen dakloos maakten, waren onze mobiele teams snel ter plekke. Getrainde lokale zorgverleners konden direct ingrijpen bij uitbraken van cholera en malaria. Ook hielpen we bij de opvang en medische zorg in negentig noodkampen.

Daarnaast bleek uit een pilotproject in Isiolo County dat deze mobiele zorg daadwerkelijk het verschil maakt. In focusgroepen gaven bewoners aan dat de toegang tot zorg – met name voor zwangere vrouwen en jonge kinderen – sterk verbeterde. Voorlichtingssessies over hygiëne, antibioticaresistentie en de impact van het klimaat droegen bij aan gezonder gedrag en een veerkrachtigere gemeenschap.

2. One Health: mens, dier en milieu in balans

We kijken verder dan alleen medische zorg. Met de One Health-aanpak benaderen we de gezondheid van mens, dier en milieu als één geheel. Door samen te werken met landbouw-, veterinaire en milieusectoren verbeteren we voedselveiligheid en voorkomen we ziektes die van dier op mens kunnen overspringen. Ook gaan we antibioticaresistentie tegen door verantwoord gebruik van medicijnen te stimuleren.

Binnen deze aanpak zetten we onder andere in op projecten als Waterstarters. In droge gebieden in Kenia zorgen we voor duurzame watervoorziening via diepe grondwaterbronnen, aangedreven door zonne-energie. Dankzij een nauwkeurige monitoring gaat er nauwelijks water verloren, en door het stimuleren van druppelirrigatie besparen boeren veel water. Dit draagt niet alleen bij aan voedselzekerheid, maar voorkomt ook ziektes die ontstaan door gebrek aan schoon water.

3. Pleiten voor systeemverandering

We voeren niet alleen projecten uit, maar pleiten ook voor beleid dat gezondheid en klimaatverandering met elkaar verbindt. Samen met nationale en regionale overheden en partners werken we aan structurele verbeteringen. Dit is cruciaal, want vooral voor vrouwen, meisjes, jongeren en andere kwetsbare groepen moet er betere bescherming komen tegen de gezondheidsrisico’s van klimaatverandering.

Een voorbeeld hiervan is een pilotproject in Ethiopië, waar we samen met lokale gemeenschappen en overheden werkten aan klimaatbestendige zorgsystemen. Met zonne-energie en biogassystemen verbeterden we de toegang tot veilig water, terwijl tegelijkertijd ontbossing en CO2-uitstoot werden teruggedrongen. Door lokale capaciteit op te bouwen, versterken we niet alleen de zorg, maar ook de stem van de gemeenschap in klimaatbeleid.